Zakaz MARSZU NIEPODLEGŁOŚCI -czy faktycznie chodzi o bezpieczeństwo i chaos komunikacyjny?

 Decyzja prezydenta Warszawy Rafała Trzaskowskiego o zakazie organizacji Marszu Niepodległości w 2024 roku wywołała szereg kontrowersji i dyskusji zarówno w sferze publicznej, jak i politycznej. Marsz, który co roku odbywa się 11 listopada w Warszawie, stał się istotnym wydarzeniem o charakterze patriotycznym, gromadzącym dziesiątki tysięcy uczestników. Jednak decyzja prezydenta miasta została uzasadniona obawami o bezpieczeństwo oraz negatywny wpływ zgromadzenia na funkcjonowanie miasta. W tej notatce omówimy szczegóły decyzji Trzaskowskiego, potencjalne naruszenia konstytucyjnych praw obywateli oraz pytania dotyczące jej legalności.

Szczegóły decyzji Rafała Trzaskowskiego
   Rafał Trzaskowski wydał decyzję zakazującą organizacji Marszu Niepodległości, uzasadniając ją przede wszystkim obawami o paraliż komunikacyjny Warszawy i zagrożenie zdrowia oraz życia mieszkańców. Według ratusza, zgłoszenia dotyczące marszu były nieprecyzyjne, a organizatorzy Marszu składali różne zawiadomienia, które rzekomo miały na celu uzyskanie przewagi nad innymi potencjalnymi zgromadzeniami planowanymi na 11 listopada​ - (Radio ESKA Warszawa)
​  Służby miejskie, takie jak Policja i Straż Pożarna, również argumentowały, że organizacja marszu mogłaby negatywnie wpłynąć na funkcjonowanie miasta, szczególnie jeśli chodzi o transport i bezpieczeństwo publiczne​(Tysol)

Prawo do zgromadzeń w Konstytucji RP
   Zgodnie z art. 57 Konstytucji RP, każdy obywatel ma prawo do organizowania pokojowych zgromadzeń. Jest to jedno z podstawowych praw obywatelskich, które może być ograniczane jedynie w wyjątkowych sytuacjach, określonych w ustawach, takich jak zagrożenie porządku publicznego, zdrowia czy bezpieczeństwa.​
   Ograniczenia te muszą być uzasadnione i proporcjonalne do zagrożenia. Decyzja Trzaskowskiego o zakazie Marszu Niepodległości, choć formalnie oparta na obawach o bezpieczeństwo, budzi wątpliwości, czy rzeczywiście spełnia wymogi prawne w zakresie ograniczania tego konstytucyjnego prawa.

Argumenty na rzecz możliwego naruszenia prawa
      Nieprecyzyjność zgłoszeń i zarzut "przewagi" nad innymi zgromadzeniami: Prezydent Warszawy uzasadniał zakaz niejasnością zgłoszeń organizatorów, którzy mieli rzekomo składać liczne zawiadomienia dotyczące różnych wersji Marszu, co miało zapewnić im monopol na organizację zgromadzenia. Jednak takie działania, nawet jeśli w rzeczywistości miały miejsce, nie muszą być wystarczającym powodem do zakazu zgromadzenia, jeśli brak dowodów na realne zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego​
     Zarówno opinie służb miejskich, jak i ratusza mogą być subiektywne: W sytuacji, gdy decyzje o zakazie zgromadzeń opierają się na subiektywnych ocenach urzędników czy służb, istnieje ryzyko, że nie spełniają one wymogów prawa. Służby miejskie, które ostrzegały przed paraliżem komunikacyjnym i zagrożeniami dla zdrowia, mogą nie mieć wystarczających podstaw, aby faktycznie przewidywać takie zagrożenia na skalę, która uzasadniałaby zakaz zgromadzenia​.

Brak proporcjonalności ograniczeń:
    Nawet jeśli istnieją uzasadnione obawy o bezpieczeństwo, prawo wymaga, aby podjęte środki były proporcjonalne do ryzyka. Zakazanie całego zgromadzenia, zamiast np. wprowadzenia dodatkowych środków zabezpieczających, takich jak wzmocniona ochrona policyjna, może być uznane za nadmierne ograniczenie konstytucyjnych praw obywateli​- podam przykład:
   Sędzia uniewinnia złodzieja na podstawie opinii lekarza, że przestępca był głodny, to ilustruje problem pojawiający się w przypadku subiektywnych ocen urzędników miejskich. Decyzje dotyczące ograniczania praw obywatelskich, takich jak prawo do zgromadzeń, muszą być oparte na solidnych, obiektywnych podstawach prawnych, a nie na opiniach, które mogą być podatne na błędną interpretację lub polityczne naciski. Podobnie jak w sądzie, każda decyzja urzędnika  musi być precyzyjnie uzasadniona i oparta na faktach, a nie na subiektywnych ocenach

Podejrzenie politycznych motywów:
Decyzja o zakazie Marszu Niepodległości może być postrzegana jako motywowana politycznie, szczególnie w kontekście międzynarodowej krytyki marszu przez niektóre instytucje i urzędników unijnych, którzy w przeszłości określali uczestników marszu jako „faszystów”. Jeśli decyzja Trzaskowskiego została podjęta pod wpływem takich nacisków, powinna  zostać uznana za naruszenie prawa do zgromadzeń​.

Odwołanie do sądu
   Organizatorzy Marszu Niepodległości zapowiedzieli, że odwołają się od decyzji prezydenta Warszawy do sądu. W przeszłości podobne decyzje administracyjne były często kwestionowane i niejednokrotnie uchylane przez sądy. Jeśli sąd uzna, że zakaz nie był proporcjonalny do zagrożenia lub nie spełniał wymogów prawnych, może on uchylić decyzję Trzaskowskiego i pozwolić na organizację marszu​

Wnioski
Decyzja prezydenta Warszawy o zakazie organizacji Marszu Niepodległości opierająca się na obawach o bezpieczeństwo i porządek publiczny,  budzi wiele usasadnionych podejrzeń co do jej zgodności z prawem. Ostatecznie to Sąd będzie musiał ocenić, czy zakaz był uzasadniony, czy też naruszył konstytucyjne prawo do zgromadzeń. Każda decyzja ograniczająca takie prawo musi być precyzyjnie uzasadniona, oparta na obiektywnych faktach, a nie na subiektywnych ocenach, aby uniknąć podejrzeń o motywy polityczne.

Przykłady marszów związanych ze świętami niepodległości w różnych krajach europejskich, gdzie takie wydarzenia odbywają się bez przeszkód ze strony władz miejskich:

Francja - 14 lipca (Święto Narodowe Francji, Dzień Bastylii): Każdego roku 14 lipca Francja obchodzi swoje Święto Narodowe, upamiętniające zdobycie Bastylii w 1789 roku, co było symbolicznym początkiem Rewolucji Francuskiej. Centralnym elementem obchodów w Paryżu jest wielka parada wojskowa na Polach Elizejskich, a mieszkańcy gromadzą się na ulicach miasta, by wziąć udział w świętowaniu. Władze nie blokują tych uroczystości, a organizacja wydarzeń jest starannie planowana z myślą o bezpieczeństwie i minimalizacji zakłóceń w ruchu miejskim.

Włochy - 2 czerwca (Festa della Repubblica): Włosi świętują Dzień Republiki, upamiętniający referendum z 1946 roku, w którym naród włoski zagłosował za ustanowieniem republiki. W Rzymie odbywa się duża parada wojskowa w obecności władz państwowych, a w całym kraju organizowane są różne marsze i wydarzenia patriotyczne. Władze współpracują z organizatorami, aby zapewnić porządek i bezpieczeństwo, ale zakazy organizacji takich zgromadzeń są rzadkie.

Hiszpania - 12 października (Fiesta Nacional de España): Hiszpania obchodzi swoje Święto Narodowe 12 października, upamiętniające odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba w 1492 roku. W Madrycie odbywa się uroczysta parada wojskowa, a w różnych częściach kraju organizowane są marsze i zgromadzenia patriotyczne. Podobnie jak w przypadku Francji i Włoch, władze miasta Madryt nie wprowadzają zakazów, koncentrując się raczej na koordynacji wydarzeń i zapewnieniu bezpieczeństwa.

Polska - Marsz Niepodległości (11 listopada): Polska od lat obchodzi Święto Niepodległości 11 listopada, kiedy to w 1918 roku Polska odzyskała niepodległość po 123 latach zaborów. Marsz Niepodległości w Warszawie, odbywał się regularnie, aż do decyzji prezydenta Warszawy w 2024 roku o zakazie jego organizacji (!).

Finlandia - 6 grudnia (Dzień Niepodległości Finlandii): W Finlandii Dzień Niepodległości, obchodzony 6 grudnia, upamiętnia uzyskanie niepodległości od Rosji w 1917 roku. W Helsinkach organizowane są różne uroczystości i marsze, zarówno oficjalne, jak i oddolne inicjatywy obywatelskie. Władze fińskie nie zakazują tych wydarzeń, a skupiają się na zabezpieczeniu ich przebiegu.