W 1943 Iran wypowiedział wojnę Niemcom. Podczas konferencji w Teheranie mocarstwa wydały deklarację o niepodzielności i niepodległości Iranu (XI 1943). Wzrostowi aktywności lewicy irańskiej, przede wszystkim na terenach zajętych przez wojska sowieckie towarzyszyło pod koniec wojny 1945–46 utworzenie autonomicznych republik w Azerbejdżanie Irańskim oraz Kurdystanie, które zostały zlikwidowane po wycofaniu się wojsk ZSRR. Od 1945 Iran należy ONZ.
Nasilający się 1949–51 masowy ruch na rzecz nacjonalizacji nafty irańskiej, doprowadził III 1951 do decyzji rządu premiera M. Mosaddegha o nacjonalizacji przemysłu naftowego. W 1953, z inspiracji brytyjskiej, został dokonany wojskowy zamach stanu. Nowy rząd zacieśnił współpracę z USA (m.in. 1954 porozumienie z Międzynarodowym Konsorcjum Naftowym) i 1955 przystąpił paktu bagdadzkiego (CENTO). Z inicjatywy szacha przyjęto projekt ograniczonej reformy rolnej za odszkodowaniem, przyznano prawa wyborcze kobietom (tzw. biała rewolucja). Towarzyszyła temu rozbudowa aparatu policyjnego (tajna policja SAWAK), więzienie i torturowanie działaczy opozycji, krwawe zajścia spowodowane polityką reform. Iran starał się prowadzić własną politykę wewnętrzną (m.in. 1973 pełna nacjonalizacja przemysłu naftowego) i zagraniczną. W 1971 w ruinach Persepolis uroczyście obchodzono 2500-lecie założenia monarchii perskiej. 1973–75 nasilił się opór społeczeństwa wobec polityki szacha, metod rządzenia i realizacji programu reform, które miały przekształcić Iran w nowoczesne państwo. W opozycji znaleźli się zarówno konserwatyści muzułmańscy, dla których reformy społeczne były zbyt śmiałe, jak i opozycja lewicowo-demokratyczna, dla której rządy te były zbyt despotyczne.
W 1976–78 kryzys wewnętrzny i wzrost aktywności opozycji zmusiły szacha do przywrócenia systemu wielopartyjnego oraz powołania rządu wojskowego. W I 1979 szach pod naciskiem opozycji opuścił Iran (zm. 1980 na emigracji), przekazując władzę Radzie Regencyjnej. Przywódca opozycji muzułmańskiej, ajatollah R. Chomejni, utworzył Irańską Radę Rewolucyjną, a po powrocie do kraju z emigracji we Francji przejął władzę i utworzył Tymczasowy Rząd Rewolucyjny. Nowe władze ogłosiły nacjonalizację mienia należącego do szacha i rodziny cesarskiej. Zerwały stosunki z Izraelem i RPA. W III i IV 1979 zaktywizowały się ruchy wyzwoleńcze, przede wszystkim w Kurdystanie, Azerbejdżanie Irańskim oraz w Beludżystanie. 1 IV 1979 proklamowano Islamską Republikę Iranu. Według konstytucji z XII 1979 Iran stał się państwem opartym na zasadach islamu i prawie religijnym — szari’acie. Powołano republikańskie struktury konstytucyjnej władzy w Iranie — wybrano pierwszego w dziejach Iranu prezydenta (A. Bani Sadr), wyłoniono parlament (Madżles), znacjonalizowano kluczowe działy gospodarki. Nasiliły się zbrojne wystąpienie Kurdów i in. mniejszości narodowych dążących do autonomii. W 1980 USA zerwały stosunki dyplomatyczne z Iranem, konflikt wywołało uwięzienie (jako zakładników) 66 obywateli amerykańskich po ataku na ambasadę USA (XI 1979). Zostali oni wypuszczeni I 1981, dzięki mediacji rządu Algierii. W VII 1980 rozwiązano Irańską Radę Rewolucyjną (kompetencje prawodawcze przejął parlament, wykonawcze — prezydent i rząd) i powołano Radę Strażników Rewolucji Islamskiej, czuwająca nad zgodnością ustaw z prawem islamu. We IX 1980 Iran został zaatakowany przez Irak, co zapoczątkowało ośmioletnią wojnę. W 1981 zaostrzył się konflikt dotyczący zasady niepodzielności władzy świeckiej i religijnej pomiędzy prezydentem a fundamentalistami muzułmańskimi. VI 1981 parlament pozbawił prezydenta władzy; Bani Sadr uciekł do Francji, gdzie została utworzona Narodowa Rada Oporu w celu obalenia w Iranie władzy teokratycznej. W 1981 na urząd prezydenta parlament wybrał muzułmańskiego teologa A. Chameneiego, potwierdzając tym polityczno-religijną jedność władzy sądowniczej, ustawodawczej i wykonawczej. Wojna z Irakiem, jakkolwiek w znacznym stopniu zjednoczyła społeczeństwo irańskie podzielone na płaszczyźnie polityki wewnętrznej, nie osłabiła walki przeciwko opozycji i nie usunęła głębokich podziałów i rozbieżności istniejących wewnątrz fundamentalistów, a dotyczących gł. walki o władzę. W 1982 władze Iranu rozpoczęły wzmożoną akcję zwalczania partyzantki antyrządowej.
W 1988 podpisano rozejm kończący wojnę z Irakiem; 1990, po inwazji Iraku na Kuwejt, podpisano z Irakiem układ pokojowy (przywracający w zasadzie stan sprzed wojny). Po śmierci ajatollaha Chomejniego (1989) przywódcą religijno-politycznym został A. Chamenei. W czasie wojny nad Zatoką Perską 1990–91 Iran zachował ścisłą neutralność. W latach 90. prezydent A.A. Rafsandżani (1989–97) rozwijał politykę ograniczonego otwarcia na zewnątrz. W 1997 w wyborach prezydenckich wygrał umiarkowany M. Chatami (ponownie 2001) zmierzający do dialogu z Zachodem i ograniczenia restrykcyjnej polityki wewnętrznej. Od 2001 wzmógł się konflikt amerykańsko-irański, głównie z powodu oskarżeń ze strony USA o wspieranie przez Iran międzynarodowego terroryzmu (przynależność do tzw. osi zła) i wznowienia irańskiego programu nuklearnego. Pod presją międzynarodową Iran przejściowo zgodził się ograniczyć swój program badawczy (do 2005). Wybory parlamentarne 2004 wygrali konserwatyści, a 2005 na prezydenta został wybrany radykalny przedstawiciel tego obozu M. Ahmadinedżad.